نشست «بایسته‌های همزیستی مسالمت‌آمیز» به صورت مشترک از سوی «جماعت دعوت و اصلاح» و «حزب اتّحاد ملّت ایران» با تأکید بر اهتمام به الزامات و بایسته‌های همزیستی مسالمت‌آمیز، در دفتر انجمن اسلامی پزشكان تهران برگزار شد.
به گزارش اصلاح‌وب، در این نشست که در سه‌‌شنبه ۳۰ آذر ۱۳۹۵ به میزبانی حزب اتحاد ملت صورت گرفت، در آغاز، پرویز شکوری، مدیر جلسه، ضمن تقدیر از کوشش‌های وحدت‌گرایانه‌ی آیت‌الله بروجردی و شیخ شلتوت و تأسیس دارالتقریب، ابراز کرد: «مسؤولیت روشنفکران و به‌ویژه روشنفکران دینی است که گفت‌وگو و بحث در خصوص بایسته‌ها و الزامات همزیستی مسالمت‌آمیز را در جامعه دامن بزنند.»
در ادامه‌ی جلسه، آقای جمال اسماعیلی از جماعت دعوت و اصلاح و آقای محمدحسین نعیمی‌پور، از حزب اتحاد ملت ایران، ضمن خوش‌آمدگویی به حضّار، بر ضرورت فعالیت‌های اجتماعی و نیز پرداختن به مفاهیمی از جمله دگرپذیری و همزیستی تأکید کردند.
در ادامه‌ی جلسه، دکتر داود سلیمانی، نماینده‌ی پیشین مجلس و استاد دانشکده‌ی الهیات دانشگاه تهران، در باب سبب‌شناسی نامدارایی گفت: «نوع قرائت‌هایی که از دین و مذهب می‌شود، موجب شده که تعصّبات کوری شکل بگیرد. نوعی سلفی‌گری از نوع منفی آن، هم در نگاه به انسان و جامعه و هم در نگاه به تمدّن و دولت پدیدار شده است. نگاه‌های واپس‌گرا و ظاهری زمینه‌ساز بسیاری از اختلافات هستند. قرائت‌های ظاهرگرا، آلوده به جهل و جزمیّت و عدم مدارا هستند و در تقابل با تلقّی دیگری که به گوهر و مغز دین نظر دارد و اهداف و مقاصدی را که در دین مطرح است دنبال می‌کند، قرار می‌گیرد. درست است که تفاوت‌ها می‌تواند منشأ اثر باشد و مفید باشد، اما اگر با اصل وجود حرمت‌ها و اخلاق انسانی در تضاد بیفتند، قاعدتاً آن نوع تکثّرگرایی ارزش مثبتی نخواهد داشت. وجود قرائت‌های قشری و ظاهرگرا، نه‌تنها مثبت نیستند بلکه پیامدهای پرخطری را به دنبال دارند.»
وی در ادامه افزود: «زندگی در ساحت اجتماعی، زندگی در میدان تعامل با انسان‌هاست و هیج دو انسانی مانند یکدیگر نیستند. در این اوضاع، ما باید به اخلاق فردی و اجتماعی بیش از پیش تکیه کنیم. اساس اخلاق فردی چنان که علما گفته‌اند بر تعادل است. من اگر در درون خودم به تعادل نرسم و نتوانم قوّه‌ی وهم، قوه‌ی شهوت و قوه‌ی غضب خودم را با عقل به اعتدال درآورم، اولین آسیب را خود من می‌بینم. یعنی منشأ گرفتاری من، عدم تعادل من در قوای درونی است. در جامعه هم همین روال حاکم است. اعتدال در ثروت، قدرت و قانون لازم است و این اعتدال می‌تواند زیست ما را سامان دهد. اگر قدرت یکجا جمع شود، یا ثروت اگر توزیع مناسبی در جامعه‌ای نداشته باشد، وضعیت از حالت توازن خارج می‌شود. توزیع قدرت و ثروت باید بر اساس شایستگی‌ها و توانمندی‌های شهروندان باشد و نه‌اینکه قشر و طبقه‌ی خاصی بر اریکه‌ی قدرت تکیه بزنند و دیگران محروم بمانند. در دموکراسی طبقهای بر طبقهای دیگر افضلیّت ندارد، حتی اقلیّتی که رأی نمی‌آورند، در حقوق، برابر با اکثریت صاحب کرسی هستند. در جدیدترین تعریف از دموکراسی گفته‌اند: حاکمیت اکثریّت با حفظ حقوق اقلیّت. کسی که حاکم می‌شود در واقع حافظ حقوق اقلیت خواهد بود.»
در ادامه‌ی جلسه، آقای دکتر جلال جلالی‌زاده، استاد دانشگاه تهران و نماینده‌ی پیشین مجلس، به ایراد سخنانی در خصوص ضرورت مدارا و همپذیری پرداخت و اظهار داشت: «انسان بر اساس انس و الفت و وحدت آفریده شده است. باید توجه کرد که به چه دلایلی این وحدت و نزدیکی کمرنگ شده است. ما نمی‌توانیم اختلافات را از بین ببریم. اختلافات دینی از بین‌رفتنی نیستند و خداوند به پیامبر -صلّی الله علیه وسلّم- گفته که هرچه حریص باشی باز نمی‌توانی همه را مسلمان کنی. ما باید تلاش کنیم همپذیری و دگراندیشی را توسعه دهیم و سطح تسامح و تحمّل را در جامعه ارتقا دهیم. راهی جز پذیرش واقعیت‌های موجود، تقویت ارزش‌های اخلاقی و اهتمام به شایسته‌سالاری نداریم. تا از ترس و تقلید کناره نگیریم، تحقّق همزیستی مسالمت‌آمیز ممکن نخواهد بود.»
آقای نصیری، از دیگر مدعوین جلسه نیز در سخنانی اظهار داشت: «باید از رادیکالیسم فاصله گرفته و امکان بیشتر گفت‌وگو را فراهم کنیم. برای حل مشکلات همزیستی باید توسعه را به جدار مرز ببریم و با این کار از رویش رادیکالیسم جلوگیری کنیم. ما در ناحیه‌ی نظریه‌پردازی ضعف اساسی داریم. مشکل این است که ما همه جوابیم و سؤال خلّاق نداریم. باید پرسش‌های خلاقانه طرح کرد و به پاسخ‌های تا کنون داده شده، بسنده نکرد. برای بهبود اوضاع باید پایمان در فرهنگ خودمان سفت باشد. باید بپذیریم هرکسی که تابعیّت ایرانی دارد، با دیگر ایرانیان حقّ برابر دارد. وضعیت اخلاقی جامعه‌ی ایرانی نگران‌کننده است. کینه میان مردم در حال ازدیاد است، همه از هم دلگیرند.»
در ادامه‌ی جلسه، دکتر احمد فلّاحی، مسئول معاونت دانشجویی مرکزی جماعت دعوت و اصلاح، ضمن اشاره به عوامل ضرورت‌‌ساز همزیستی مسالمت‌آمیز و پایه‌های تاریخی، حقوقی و اخلاقی آن، بیان داشت: «همزیستی مسالمت‌آمیز یعنی آنکه شهروندان یک کشور، فارغ از چیستی دین و مذهب و قومیّت، روی یک سفره‌ی مشترک نشسته‌اند تا باهم غذا بخورند، نه آنکه به اثبات یا ابطال عقاید همدیگر مشغول شوند؛ این سفره‌ی مشترک همان منابع ملّی و عمومی است که همه‌ی شهروندانِ یک کشور به یک میزان از آن برخوردارند.»
وی افزود: «به نظر می‌رسد وقتی سخن از ایجاد و حفظ همزیستی به میان می‌آید، باید کارهایی را انجام داد و از انجام کارهایی نیز امتناع ورزید.» وی ضمن بررسی این بایدها و نبایدها، موارد ذیل را مورد اشاره و توجّه قرار داد:
- خود و برداشت‌مان را از پدیده‌ها عینِ حقیقت ندانیم، بلکه سعی کنیم خود و برداشت‌مان را فقط یک رأی و روایت بدانیم که می‌تواند سهمی از حقیقت داشته باشد و ممکن است جوانبی از حقیقت برایش مغفول مانده باشد.
- با هرگونه قطعیّتی که «آزادی» و «برابری» انسان‌ها را تهدید می‌کند مقابله نماییم؛ زیرا آزادی انسان‌ها سنگِ بنای زیستِ اجتماعی مسالمت‌آمیز بوده و برابری نیز ضامنِ تداوم آن است.
- وجودِ تنوّع‌ها، تفاوت‌ها و تکثّرها را به‌عنوان یک واقعیتِ اجتماعیِ اجتناب‌ناپذیر به رسمیت بشناسیم و کرامتِ ذاتیِ انسان‌ها را در پرتو احترام به آرا و انتخاب و اراده‌ی آن‌ها پاس بداریم.
- ایرانی بودن را به‌عنوانِ نخِ تسبیح و رشته‌ی پیوندِ شهروندانِ ایرانی مدّنظر قرار دهیم و تفاوت‌های فکری و فرهنگی را مبنای بهره‌مندی آن‌ها از حقوق اجتماعی و سیاسی و عاملِ از هم گسیختگی این نخِ تسبیح و رشته‌ی پیوند قرار ندهیم.
- به گفت‌وگوی دو سویه باید اهتمام جدّی و ویژه‌ای داد؛ نباید از گفت‌وگو به‌عنوان یک ابزار برای تحمیل آرا و محتوای خویش بر دیگران بهره جُست، بلکه بیش و پیش از توضیح و تبیین محتوای خود، بهتر است از گفت‌وگو برای فهمِ مخاطبان و خواسته‌ها و دغدغه‌هایشان استفاده نمود.
گفتنی است این نشست، با پرسش و پاسخ و ایراد نکته‌های تکمیلی از سوی مخاطبان همراه بود.
نظرات